ختایی یعنی منسوب به ختا ، ختایی یادگاری از نفوذ هنر چین در ایران پس از حمله مغول از اسم طایفه "ختا " یا قراختا گرفته شده است . که از اواخر قرن 3 وسرزمینهای را از شمال چین ،ترکستان شرق((مولتان ))و (منچوری ) به دست اوردند که در منابع اسلامی به ختا "خط" معروف است . شماری از طراحان معتقدند که ختایی از خط مشتق شده است یعنی ادامه خط وانرا به صورت خط می نویسند.

از جمله نقشهایی اساسی هنرهای تزئنی ایرانی است که از ترکیب گل وغنچه وبرگ پدید می اید . وهرگردش موزون ان را یک بند می خوانند.برخی منشا این گل را شهر ختن کشور چین می دانند . وعنوان ختائی را از همین نام گرفته اند وگروهی دیگر به واسطه عدم تطابق این طرحها را با طبیعت انها را خطایی (ناشی از سهو وخطا )دانسته اند.لیکن با توجه به تاثیر پذیری هنر نقاشی ایران از هنر چین ومقام ومنزلت شهر ختا یا ختن در ادبیات فارسی وشباهت این طرح ها به نقشه های تزیئنی چینی و نسبت دادن انها به ختن بی مناسب نخواهد بود .ودر تعریفی دیگر طرح ختایی را مشتمل بر نقش گلها و ساقه وبرگهای می دانند که نمونه انها در طبیعت نیست لیکن انها را می توان با الهام وگرده برداری از گلهای مختلف وتلفیق انها با یکدیگر پدید اورد.

ختایی افزون بر قالی در کاشی وتذهیب نبز به کار می رود در قالی اراسته تر وبارنگهای بیشتر ودر کاشی ساده تر وبا رنگ های کمتر .اولین نقوش بر دل غارها وصخره ها وسفال ها توسط انسانهای نخستین ترسیم شد. ولی به تدریج وبا گذشت زمان های بسیار انسان توانست به انها تکامل بخشد .بسیاری از نقشها با الهام از طبیعت بوده بعضی از نقوش گیاهی هستند که به عنوان عناصر تزینی در بسیاری از صنایع هنری ودر معماری مورد استفاده قرار گرفته اند . این نقوش گیاهی گاه به تنهایی وگاه به صورت تلفیقی با سایر نقوش از جمله نقش های ساده وهندسی در بناهای تاریخی دیده می شود . طرح های ختایی نقوشهایی گیاهی وگل وبوته هستند .بوته سمبلی از کاج وسرو است که خود مفاهیم واشکالی از طرح قالی است . که این نقش ها با ظرافت ونازکی در لابه لای نقوش اسلیمی در حرکت هستند وداری نقوش پیچ در پیچ گل وبوته است .